โลกุตรธรรม

ห้าข้อนี้เป็นหลักปฏิบัติ ให้พิจารณาอยู่ให้เป็นเนืองนิตย์ ยืน-เดิน-นั่ง-นอน ให้มีสติยึดนิพพานเป็นอารมณ์ นิพพานนั้นให้มีสติจิตใจผู้ปฏิบัติไม่ให้เปลี่ยนแปลงให้เดินทางเดียว เพราะพระนิพพานนั้นเป็นธรรมอันไม่ตายที่จะเข้าสู่นิพพานได้ เพราะธรรมอันไม่ตายนั้นเป็นตัวท่านทุกคนไป ทางปฏิบัตินักบวชทั้งหลายจุดมุ่งหมายก็เพื่อให้ผู้ปฏิบัติทั้งหลายให้รู้ธรรมอันไม่ตาย ที่มีอยู่ในร่างสังขารท่านชาย-หญิงนั้นเอง ถ้าท่านเหล่าใดไม่รู้ธรรมอันไม่ตายแล้วจะไปรู้พระนิพพานได้อย่างไร มนุษย์และสัตว์ท่องเที่ยวจุติ-ปฏิสนธิวนอยู่ในภพทั้งสามนี้ก็คือ ลมหายใจเข้า-ออกนั้นเอง ผู้ปฏิบัติทั้งหลายอย่าไปหลงดูสิ่งนอกกาย ให้ท่านพิจารณาดูสิ่งในกายที่เป็นสิ่งไม่ตายนั้น เราถึงจะรู้ภพภูมิต่างๆ ได้ ให้ดูในกายของเราก็คือ ดูลมหายใจเข้า-ออกของเราทุกๆ คน ที่ในความเป็นอยู่ทุกๆ วันนี้ก็อยู่ได้ด้วยเพราะลมหายใจนั้นแหละ เพราะลมหายใจเป็นธรรมอันไม่ตาย เราก็จะรู้กายเวทนาจิตธรรมได้ว่ามันเป็นอย่างไร เป็นรูปนามหรือไม่เราจะได้พิจารณาว่ารูปนามนั้นๆ มันเที่ยงหรือไม่เที่ยง เราจะรู้ได้ก็เพราะลมยังอยู่ที่จมูกเรานั้นเอง ถ้าลมไม่อยู่ในจมูกท่านเหล่าใดแล้วไม่มีทางที่จะรู้ได้ เพราะลมหายใจเป็นธรรมอันไม่ตาย คือตัวท่านชาย-หญิงนั้นเอง เพราะลมหายใจนี้พระพุทธเจ้าตรัสไว้เป็นคัมภีร์ที่เจ็ดมหาสติปัฏฐานสี่ จิต-เจตสิก-รูป-นิพพานรวมอยู่ด้วย ถ้าผู้ปฏิบัติไปละทิ้งธรรมอันไม่ตายแล้ว จะเป็นสิ่งรู้ได้อย่างไรเพราะตัวเราเป็นธรรมอันไม่ตาย วนเวียนอยู่ในภพทั้งสามนี้เป็นกัปๆ แล้วเพราะกาย กายให้เกิดอารมณ์ต่างๆ พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า กายนอก-กายใน-กายในกาย เวทนานอก-เวทนาใน-เวทนาในเวทนา จิตนอก-จิตใน-จิตในจิต ธรรมนอก-ธรรมใน-ธรรมในธรรม สี่อย่างนี้ให้เกิดอารมณ์พร้อมๆ กัน กายนอกให้เกิดอารมณ์เห็นภายนอก เวทนานอกก็ตามไปในสิ่งภายนอก จิตนอกก็ให้เกิดรู้สึกในสิ่งภายนอก ธรรมนอกก็เกิดปรุงขึ้นอยากได้ในสิ่งนั้นๆ ก็รวมอยู่ในเวทนานั้นเอง กายในก็เกิดรู้อารมณ์รู้สึกในตนของตน เวทนาในก็เกิดอารมณ์ดีหรือชั่ว จิตในก็เกิดอารมณ์ยึดในสิ่งนั้นๆ ธรรมในก็ปรุงขึ้นในสิ่งภายในก็ไปรวมอยู่ในเวทนาในนั้นเอง ดี-ชั่วก็ไปอยู่กับเวทนาในทั้งหมด ภายในกายก็เป็นอารมณ์ในกายของเขาเอง เวทนาในเวทนาก็เป็นอารมณ์ของอารมณ์เวทนาในเวทนาเอง จิตในจิตก็เป็นอารมณ์รู้สึกอยู่ในของจิตในจิตนั้นเอง ธรรมในธรรมก็คือ ความปรุงขึ้นตามธรรมในธรรมก็รวมอยู่ในเวทนาในเวทนานั้นเอง พระพุทธเจ้าถึงได้ตรัสไว้ว่า รูปธรรมนามธรรม นามธรรมทั้งหลายเหล่านี้ไม่เที่ยง นามธรรมทั้งหลายเหล่านี้ก็ไม่เที่ยง ผู้ปฏิบัติทั้งหลายชาย-หญิงก็ดีธรรมเหล่าใดไม่เที่ยง ธรรมเหล่านั้นเป็นธรรมประกอบทุกข์อยู่ ผู้ปฏิบัติให้ละเว้นปราศจากเสียในธรรมเหล่านั้นอย่าเอามาเป็นอารมณ์ มันมีอยู่ในตนของท่านชาย-หญิงอยู่แล้ว ให้ละเว้นออกไปเสียให้พ้นมิใช่อยู่ในตำรับตำราใบลานกระดาษที่ไหนนะท่าน ท่านอย่าไปหลงว่าธรรมเหล่านี้อยู่ในตำรับตำรานะท่าน ท่านเขียนไว้สำหรับผู้ที่โง่เขลาเท่านั้นได้อ่านดู และให้พิจารณาจะได้รู้ว่าอะไรเป็นอะไรกันบ้างเท่านั้น ผู้มีสติปัญญาให้พิจารณาด้วยตนเอง สิ่งอันใดไม่เที่ยงธรรมเหล่าใดไม่เที่ยง ให้ละเว้นออกไปอย่าเอามาเป็นอารมณ์นึกคิด อย่าไปเดินตามธรรมเหล่านั้นเพราะธรรมเหล่านั้นเกิดดับๆ อยู่ เพราะธรรมไม่เที่ยงนั้นเองเราละเว้นเสียให้คงเหลืออยู่แต่ลมหายใจเข้า-ออก คือตนเป็นสิ่งไม่ตายเราจะรู้ซึ้งโลกซึ้งธรรมได้ก็คือตัวเรา ลมหายใจเข้า-ออกนั้นเอง พระพุทธเจ้าตรัสเป็นธรรมไว้ว่า "อัตตาหิ อัตตาโนนาโถ ตนของตนเป็นที่พึ่งของตนแล" อัตตาหิแปลว่าเต็มไปด้วย อัตตาโนนาโถแปลว่าเต็มไปด้วยความพร้อมเพรียงด้วยลมหายใจเข้า-ออก ถึงเป็นตนของตนเป็นที่พึ่งของคนแลดังนี้